Niezłomny żołnierz Kościoła - Abp Antoni Baraniak

Prymas kard. Stefan Wyszyński oraz abp Antoni Baraniak (z prawej), niezłomni pasterze Kościoła katolickiego. Fot.: Roland von Bagratuni/Wiki Commons Postać arcybiskupa Antoniego Baraniaka, jego bohaterstwo, skromność i świadectwo wiary były tematem odbywającego się 24 kwietnia sympozjum historyczno-pedagogicznego w Wyższym Seminarium Duchownym Towarzystwa Salezjańskiego w Krakowie. W sympozjum wziął udział abp Marek Jędraszewski, metropolita krakowski, który w swoim wystąpieniu podkreślał przejaw potęgi i łaski Bożej w bohaterskiej postawie abpa Antoniego Baraniaka.

W trakcie sympozjum odbyła się projekcja filmu dokumentalnego o abp Antonim Baraniaku „Żołnierz Niezłomny Kościoła”, po którym wystąpili zaproszeni goście – Jolanta Hajdasz, dziennikarka i autorka filmu, dr hab. Filip Musiał, dyrektor oddziału IPN w Krakowie oraz abp Marek Jędraszewski, metropolita krakowski, autor książki „Teczki na Baraniaka”.

Przywrócić pamięć

– Istotą dzisiejszego spotkania jest zagłębienie się w postać abp Antoniego Baraniaka – mówił podczas powitania gości ks. Adam Parszywka, przełożony Inspektorii Salezjanów św. Jacka w Krakowie. Zaznaczył także, iż spotkanie jest nawiązaniem do korzeni Zgromadzenia Księży Salezjanów i jednocześnie spojrzeniem w przyszłość opierającym się na budowaniu postaw wychowanków Seminarium Księży Salezjanów, na wzór abpa Antoniego Baraniaka, zasłużonego Salezjanina.

Po projekcji filmu przedstawiającego losy i bohaterstwo abp Baraniaka oczami świadków i ludzi związanych z postacią arcybiskupa, swoim świadectwem podzieliła się Jolanta Hajdasz,  dziennikarka i autorka filmu. W swoim wystąpieniu podkreśliła, że podejmowaną działalnością stara się przywrócić pamięć o abp Baraniaku.  Dlatego też w 2012 roku powstał jej pierwszy film pt. „Zapomniane męczeństwo”, który przypominał podstawowe fakty z życia arcybiskupa. Motywacją do nakręcenia kolejnego dokumentu pt. „Żołnierz Niezłomny Kościoła”, było umorzenie prowadzonego w latach 2003 – 2011 śledztwa dotyczącego prześladowania abp Baraniaka, prowadzonego przez Okręgową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie, z powodu braku dowodów na prześladowanie fizyczne i psychiczne arcybiskupa. – Dlatego musiał powstać drugi film. Po to, byśmy postawili taką właśnie dziennikarską „kropkę nad i”, że są dowody na prześladowanie – wyjaśniała Jolanta Hajdasz. – Pewnie tym filmem nie wiele da się zmienić, ale przynajmniej można ocalić pamięć o arcybiskupie Antonim Baraniaku – dodała.

Ślady historii

Wprowadzając w tło historyczne aresztowania abp Baraniaka, wykład na temat prześladowania Kościoła w Polsce przez państwo komunistyczne w latach 1944-1956 przedstawił dr hab. Filip Musiał, dyrektor oddziału IPN w Krakowie. W czasie wystąpienia przypomniał główne kroki władz komunistycznych dążących w tym czasie do likwidacji Kościoła poprzez stosowanie licznych represji karnych, administracyjnych i finansowych.

Następnie głos zabrał abp Marek Jędraszewski, szczególnie związany z postacią abpa Baraniaka, z którego rąk otrzymał święcenia kapłańskie i który stał się podmiotem jego dwutomowej publikacji „Teczki na Baraniaka”. Podczas swojego wystąpienia, metropolita krakowski opowiedział o tworzeniu publikacji zawierającej dokumentację posługi abpa Baraniaka jako kapłana i pasterza oraz obiektu inwigilacji i prześladowań.

Niezłomni. Wspólne dzieje Kardynała Karola Wojtyły i Prymasa Tysiąclecia

Jan Paweł II, Andrzej Kossobudzki-Orłowski, Ryszard Rzepecki, Karol Wojtyła

Piękne świadectwo zgodnego, wbrew komunistycznej propagandzie, pasterzowania Prymasa Tysiąclecia i przyszłego Świętego Papieża. Za wstęp posłużył piękny i bardzo ważny artykuł kard. Karola Wojtyły, podkreślający "głęboką wiarę, bezkompromisowe oddanie sprawom Ewangelii i Kościoła, wielką odwagę" kard. Stefana Wyszyńskiego.Album zawiera wiele unikatowych zdjęć autorstwa nieżyjących już dziś Andrzeja Kossobudzkiego-Orłowskiego oraz Ryszarda Rzepeckiego.

Zobacz w czytelni Zamów książkę

Abp Jędraszewski pociągnięty słowami Ojca Świętego Jana Pawła II o abp Baraniaku, wygłoszonymi m.in. podczas przemówienia w Poznaniu w 1983 roku, rozpoczął badanie zasobów archiwalnych dokumentujących działalność abp Baraniaka. Zaznaczył, że wiele materiałów jest dzisiaj dostępnych dzięki wydaniu tajnej instrukcji w 1957 roku, która zawierała rozkaz rejestrowania każdej działalności abpa Baraniaka w momencie objęcia przez niego posługi arcybiskupa poznańskiego. W ten sposób ówczesne władze nieświadomie przyczyniły się do stworzenia wartościowej dokumentacji działalności abp Baraniaka – Jestem przekonany, że nie ma w archiwach Archidiecezji Poznańskiej tak dokładnej dokumentacji jeśli chodzi o jego przemówienia i wystąpienia, jaką zgromadziła Służba Bezpieczeństwa – mówił.

Podkreślił, że po aresztowaniu bp Baraniaka, jego śledztwo było prowadzone także przez pion wojskowy, które przesłuchiwało biskupa w więzieniu śledczym w Warszawie na Mokotowie, o czym świadczyły podpisy na protokołach z przesłuchań. Takich protokołów zachowało się ponad 140. - Dysponujemy dokumentami pisanymi, natomiast nie wiemy co się działo z biskupem Baraniakiem wtedy, kiedy nie protokołowano przesłuchiwań – zaznaczał.

Niezłomny bohater

Abp Jędraszewski zwrócił także uwagę na paralelność losów kardynała Wyszyńskiego oraz bpa Baraniaka, których aresztowano w tym samym czasie. Kardynała Wyszyńskiego wywieziono poza Warszawę i co jakiś czas przenoszono w różne miejsca, natomiast bpa Baraniaka od początku więziono i przesłuchiwano, jednak nie dał się on złamać naciskom i w późniejszym czasie ostatecznie został przewieziony do Marszałków a następnie do Krynicy. W tym czasie pomiędzy kardynałem Wyszyńskim przebywającym w Komańczy a bp Baraniakiem odbywa się tajna korespondencja, która jak się później okazało, została w całości skopiowana. – Jest to niezwykle interesująca korespondencja, która jeszcze z lipca 1956 roku, wskazuje na to, że zarówno kardynał jak i bp Baraniak byli przekonani, że już nie wrócą do Warszawy – mówił abp Jędraszewski.

Przypomniał także, iż na tle wydarzeń tzw. „czarnego czwartku”, oraz dojścia do władzy Władysława Gomułki, z obawy władzy przed rewolucją, do Warszawy wrócił kardynał Wyszyński, do którego dołącza powracający z Krynicy bp Baraniak. – Wracają też dokumenty sekretariatu Prymasa Polski, które zostały wzięte przez UB w noc aresztowania. Przeglądając je, kardynał odkrywa rzeczy, o których w ogóle nie wiedział. M.in. tajemnicę, którą bp Baraniak pieczołowicie w sobie zatrzymywał, że był on pośrednikiem i wykonawcą testamentu kardynała Hlonda, w którym prosił, by jego następcą został biskup lubelski Stefan Wyszyński. Baraniak będąc na co dzień z kardynałem Wyszyńskim, ani słowem nie powiedział o decydującej roli, jaką odegrał w tamtym czasie – tłumaczył.

Na koniec wystąpienia abp Jędraszewski posłużył się wypowiedzią abpa Gądeckiego, który mówił, iż gdyby nie bohaterstwo bpa Baraniaka, nie byłoby wielkiego Prymasa Tysiąclecia, nie byłoby papieża Jana Pawła II, a Kościół w Polsce prawdopodobnie podzieliłby los Kościoła w Chorwacji, na Węgrzech czy w Czechach. - Wszystko zawisło od tego niepozornego, drobnego skromnego człowieka. Ale okazało się także, jak w takim niepozornym, skromnym człowieku potężna i zwycięska może być Boża łaska – podsumował abp Jędraszewski.