Abp Marek Jędraszewski: Poznaj swoją godność, chrześcijaninie!

Metropolita krakowski arcybiskup Marek Jędraszewski w otoczeniu pracowników naukowych obecnych na wręczeniu doktoratu honoris causa UPJPII2 prof. Rémi Brague’owi. fot. Joanna Adamik Szanowny Panie Profesorze, Doktorze honorowy Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie,
Wysoki Senacie,
Szanowni Zebrani,
Drodzy Siostry i Bracia,

 Na zakończenie dzisiejszej podniosłej uroczystości chciałbym nawiązać do dwóch obrazów, jakie przed chwilą zostały nam ukazane.

 Pierwszy z nich znalazł się na początku laudacji ks. profesora Pawła Bortkiewicza i nawiązywał do słynnej powieści Umberto Eco Imię róży. Obraz palących się jednocześnie klasztoru i biblioteki, fides et ratio, wiary i rozumu. Symboliczny obraz współczesnej Europy, która podważa swe chrześcijańskie korzenie, a w konsekwencji prowadzi do zakwestionowania rozumu w imię postprawdy.

 Natomiast drugi obraz wieńczył Lectio magistralis pana profesora Rémi Brague'a, naszego Wielce Szanownego Doktora honorowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Obraz tympanonu z bazyliki Vézeley w Burgundii, przedstawiający Zesłanie Du-cha Świętego i opatrzony osobistą interpretacją Profesora. Według niej, „Boża antropologia jest bardziej pomysłowa niż ludzka" i dlatego „Bóg ma więcej ambicji dla człowieka niż czło-wiek dla samego siebie". Z tego stwierdzenia, jak słyszeliśmy, profesor Rémi Brague wyciąga następującą konkluzję: „Europa będzie istniała tak długo, jak długo jej ambicja, jej poczucie własnej godności będzie się zapalać od światła Bożej ambicji".

 Słowo ambicja, zwłaszcza w odniesieniu do Boga, może nas nieco zaskakiwać, by nie powiedzieć: konfudować. Jeśli jednak francuskie ambition będziemy, zgodnie z tym co podaje Dictionnaire du français comtenporain, rozumieć jako „gorące pragnienie tego wszystkiego, co podnosi społecznie, intelektualnie, itp.", i jeśli będziemy to pojęcie łączyć - jak czyni to profesor Brague - z „poczuciem własnej godności", to ambicja będzie znaczyła to, co mieści się także w jej polskim znaczeniu: „staranie się, szlachetna duma, poczucie własnej godności". Z takiego rozumienia pojęcia „ambicja" wynika zatem, że Bóg pragnie dla człowieka większego wyniesienia i większego poczucia własnej godności, niż mógłby tego pragnąć dla siebie sam człowiek. Inaczej mówiąc, i wbrew temu, co twierdził Feuerbach, to wcale nie Bóg jest wrogiem samorealizacji człowieka, ale wręcz przeciwnie, to właśnie Bogu zależy na tym, aby człowiek chciał dążyć do osiągnięcia pełni swoich możliwości. Taka teologia i taka związana z nią antropologia jawi się jako warunek dalszego, pomyślnego trwania samej Europy.

Ty masz zwyciężać! Opowieść o abp. Marku Jędraszewskim

Adam Bujak, Jolanta Sosnowska

Tuż przed obroną pracy doktorskiej przez ks. Marka Jędraszewskiego, 20 grudnia 1979 r., Papieskie Kolegium Polskie w Rzymie odwiedził Ojciec Święty Jan Paweł II. Podszedł wtedy do młodego kapłana z Poznania, którego już wcześniej poznał i polubił, i zapytał: „No, co tam, Marek? Jak tam z tym twoim Levinasem?” – ten bowiem litewski myśliciel był przedmiotem badań przyszłego profesora i arcybiskupa metropolity.

Zobacz w czytelni Zamów książkę

 Wynikają z tego dwie konsekwencje. Pierwszą z nich, odnoszącą się do każdego poszczególnego człowieka, wyraził już przed wiekami papież św. Leon Wielki, kiedy w I Kazaniu na Boże Narodzenie mówił: „Agnosce, o cristiane, dignitatem tuam! Poznaj swoją godność, chrześcijaninie! Stałeś się uczestnikiem Boskiej natury, porzuć więc wyrodne obyczaje dawnego upodlenia i już do nich nie powracaj. Pomnij, jakiej to Głowy i jakiego Ciała jesteś członkiem. Pamiętaj, że zostałeś wydarty mocom ciemności i przeniesiony do światła i królestwa Bożego" (św. Leon Wielki, Kazanie o Narodzeniu Pańskim I, 1-3). Trawestując te słowa Leona Wielkiego, moglibyśmy dzisiaj powiedzieć: Poznaj, o Europejczyku, swoją godność! Poznaj ją w świetle tych pragnień, jakie sam Bóg ma odnośnie do ciebie samego! Nie ulega żadnej wątpliwości, że cała działalność naukowa profesora Rémi Brague'a służy właśnie temu, aby Europejczyk poznał swoją godność i był z niej prawdziwie dumny.

 Druga konsekwencja odnosi się do wspólnego działania na rzecz Europy. Jego wspaniałym przejawem jest wspomniana w laudacji ks. profesora Pawła Bortkiewicza Deklaracja Paryska z października 2017 roku, nosząca tytuł: Europa, w jaką wierzymy. Jednym z jej sygnatariuszy jest profesor Rémi Brague, nasz dzisiejszy Doktor honorowy. Deklaracja ta jest jednym wielkim o wołaniem o prawdę o Europie, a przez to jednoznacznym sprzeciwem przeciwko Europie fałszywej, utopijnej i despotycznej, która „w imię wolności i tolerancji" tłamsi jakikolwiek wobec siebie sprzeciw. Zdaniem twórców tego dokumentu, „prawdziwa Europa została naznaczona chrześcijaństwem", a jej „znakiem rozpoznawczym [jest] państwo naro-dowe". Natomiast fałszywa Europa sprawia, że „tracimy nasz dom", ponieważ nie ma w nim już miejsca na prawdziwą wolność a „nasila się [w nim] technokratyczna tyrania", ponieważ miejsce solidarności zajmują „indywidualizm, izolacja i jałowość", zaś „kosztem mądrości, taktu oraz kultury w naszym życiu" nasila się „kult eksperckości". Konieczny jest zatem powrót do hierarchii obiektywnych wartości, niezbędne jest odnowienie moralnej kultury, trzeba dążyć do reformy edukacji, a przede wszystkim cały ład społeczny należy budować na fundamencie małżeństwa i rodziny.

 Szanowny Panie Profesorze! Z całego serca dziękujemy Panu za Pana wielkie intelektualne dzieło rozumienia Europy a także za odważną i pełną mądrości jej obronę, co poza licz-nymi Pańskimi dziełami znalazło swój wyraz również w opracowanej i ogłoszonej między innymi przez Pana Deklaracji Paryskiej. Gratuluję Panu, Panie Profesorze, otrzymanego dzisiaj tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Gratuluję też samej Uczelni, która nadając ten tytuł profesorowi Rémi Brague'owi tym samym zabrała bardzo jasny głos w sprawie Europy, jej prawdziwej tożsamości i jej przyszłości."

+ Marek Jędraszewski

Metropolita Krakowski