Sensacyjne odkrycie w krakowskim „Sokole”! Podczas renowacji odsłonięto ponad stuletnie cytaty Mickiewicza.

Hala Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” wypełniona gośćmi podczas premiery „Wielkiej Księgi Patriotów Polskich”. 18 maja 2013 roku.

Pod koniec ubiegłego roku rozpoczęły się prace konserwatorskie w siedzibie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie. Renowacją objęty został cały budynek. Teraz do najciekawszego odkrycia doszło w słynnej sali gimnastycznej, gdzie odsłonięto oryginalną dekorację malarską projektu Antoniego Tucha. Ciekawość wzbudziły przede wszystkim pozostałości cytatów Adama Mickiewicza, które zostały wkomponowane w ornament. To miła niespodzianka na stuletnią rocznicę odzyskania niepodległości!

Gmach „Sokoła” przy ul. Piłsudskiego w Krakowie wybudowano pod koniec XIX wieku. Najpierw, w 1889 r. powstała jego zachodnia część według projektu Karola Knausa, a część wschodnią wzniesiono w 1894 r. według planu Teodora Talowskiego. Już za czasów zaborów „Sokół” stał się kuźnią polskich elit, które kształcono tam pod kątem sportowym, ale również uczono miłości do Ojczyzny.

Ale, co ważne, wychowywano młodzież także w szacunku i miłości do piękna. Stąd właśnie ściany zdobiły niezwykłe dekoracje ornamentalne, o których była mowa wyżej. To co dzisiaj odsłonili konserwatorzy spod trzech warstw późniejszych przemalowań, zgadza się z zachowanym materiałem ikonograficznym.

„Są to dekoracje o charakterze patronowym,” tłumaczy konserwator dzieł sztuki Agata Malik-Ptaszyńska, która obecnie zajmuje się pracami w „Sokole”. „Górne płaszczyzny ścian wypełnia ornament dywanowy z motywami liści dębowych i żołędzi. Pojawiają się również stylizowane lilie, a w dolnych partiach malowane kotary. Planujemy scalić kolorystycznie odsłonięte fragmenty.”

Wielka Księga Patriotów Polskich

Andrzej Nowak, Piotr Biliński, Stefan Ciara, Bożena Czwojdrak, Krzysztof Ożóg

Takiej publikacji w dziejach polskiej książki jeszcze nigdy nie było! Sam pomysł imponuje rozmachem: ukazać sylwetki największych Polaków na przestrzeni ponad tysiąca lat, od czasów Chrztu Polski w 966 r.

Zobacz w czytelni Zamów książkę

Obecnie w krakowskim „Sokole” pracuje się nad tym, aby przywrócić pierwotny wygląd hali gimnastycznej, do czego zostaną wykorzystane stare fotografie. Odtworzona zostanie jednak nie tylko dekoracja malarska. „Zostaną zrekonstruowane także lampy, kinkiety i boazeria. Prace rozpoczęliśmy we wrześniu 2017, wnętrze hali ma być skończone do wakacji tego roku, a cały budynek rok później,” wyjaśnia Malik-Ptaszyńska.

Jak już wspomniano, w ramach tych prac odkryto, na ścianie pod sufitem, różne Mickiewiczowskie cytaty; w niektórych miejscach zarysowują się dziś już bardzo słabo czytelne napisy. Okazuje się, że zaprojektował i wykonał je jeszcze w 1890 r. Antoni Tuch, twórca ornamentyki w „Sokole”. Tuch wybrał cytaty polskiego wieszcza narodowego, które miały wzmacniać ducha młodzieży podczas ćwiczeń – „razem młodzi przyjaciele – w wspólnem szczęściu wszystkich cele” oraz „wspólna moc zdoła nas tylko ocalić”.

Obok natomiast odnaleziono hasła, które są mottem „Sokoła”: „Odwaga, siła, wytrwałość, równość, męstwo, dzielność, karność, sokoli lot.”

Podjęto decyzję, że napisy te zostaną zrekonstruowane w pierwotnym miejscu, czyli w pasie obiegającym ściany tuż pod podwieszonym sufitem. Cytaty z Mickiewicza wskazują na ideę i cel organizacji, którym obok hartu ciała i ducha zgodnie ze starożytną sentencją „Mens sana in corpore sano” (łac. W zdrowym ciele zdrowy duch), jest nieprzerwane pielęgnowanie i rozwijanie świadomości narodowej.

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Krakowie wpisuje się w historię działalności towarzystw sportowych w krajach słowiańskich. To właśnie w tych krajach funkcjonowała wspólna nazwa „Sokół” na określenie organizacji zajmujących się podnoszeniem sprawności fizycznej, kształtowaniem ducha oraz formacją patriotycznej postawy. Pierwszy „Sokół” powstał w Czechach w 1862 roku. Niedługo po nim w 1867 roku zostało utworzone Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” we Lwowie. Pomimo trudnych, zaborczych realiów, ruch sokoli rozwijał się prężnie. Jednym z jego celów było przygotowanie młodzieży do podjęcia walki zbrojnej o niepodległą Polskę.
Niepodległościowy i patriotyczny charakter „Sokół” zachował także przez lata II wojny światowej i czas PRL aż do dziś. O jego dziejach pisze Krzysztof Szujecki w ukazującej się właśnie książce „Historia Sportu w Polsce.”
W 2013 r. w krakowskim „Sokole” odbyła się premiera „Wielkiej Księgi Polskich Patriotów” z udziałem między innymi prof. Andrzeja Nowaka, Antoniego Macierewicza, Krzysztofa Szczerskiego czy kard. Stanisława Nagyego.

Źródło: BM

• 

  Hala Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” wypełniona gośćmi podczas premiery „Wielkiej Księgi Patriotów Polskich”. 18 maja 2013 roku.

• 

  Na sali dostrzec można było ułańskie mundury miłośników tradycji kawaleryjskich.

• 

  Po zakończeniu spotkania publiczność tłumnie otoczyła prelegentów, by zdobyć ich autografy na nowej książce. Publikację podpisuje prof. Andrzej Nowak.

• 

  Po zakończeniu spotkania publiczność tłumnie otoczyła prelegentów, by zdobyć ich autografy na nowej książce. Publikację podpisuje Antoni Macierewicz.

• 

  Spotkanie rozpoczęła modlitwa poprowadzona przez ks. kard. Stanisława Nagyego. Od lewej: prof. Janusz Kawecki, prof. Krzysztof Szczerski, przewodniczący Zarządu Regionu Małopolska NSZZ „Solidarność” Wojciech Grzeszek, Zuzanna Kurtyka, prezes Leszek Sosnowski, kard. Stanisław Nagy, prof. Andrzej Nowak, prof. Krzysztof Ożóg i Adam Bujak.

• 

  Wśród gości specjalnych, którzy zaszczycili swoją obecnością prezentację najnowszej książki Białego Kruka, był ks. kard. prof. Stanisław Nagy. Od lewej widoczni: przewodniczący Zarządu Regionu Małopolska NSZZ „Solidarność” Wojciech Grzeszek, Zuzanna Kurtyka, ks. Grzegorz Piątek, prof. Krzysztof Ożóg.

•